Ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος (ΚΦΕ)[1] με σειρά διατάξεων, ειδικότερα των άρθρων 5Α, 5Β και 5Γ, παρέχει φορολογικά κίνητρα για την προσέλκυση φυσικών προσώπων, φορολογικών κατοίκων αλλοδαπής (non domiciled in Greece), προκειμένου να μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα. Ο θεσμός του “Non Dom” εισήχθη στην Ελλάδα μέσω του άρθρου 5 του Ν.4172/2013 και άρχισε να ισχύει από το φορολογικό έτος 2020.

Οι διατάξεις αυτών των άρθρων έχουν ως στόχο την προσέλκυση επενδύσεων και την ενίσχυση της ελληνικής οικονομίας μέσω της ενσωμάτωσης φορολογικών κινήτρων για φυσικά πρόσωπα με υψηλή οικονομική επιφάνεια. Εντούτοις, απαιτούν συγκεκριμένες διαδικασίες υποβολής αιτήσεων και προθεσμίες, καθώς και συμμόρφωση με τους όρους που έχουν οριστεί για τη συνέχιση της υπαγωγής στα εν λόγω καθεστώτα φορολόγησης.

Άρθρο 5Α[2]: Εναλλακτική φορολόγηση για εισόδημα από την αλλοδαπή

Το άρθρο 5Α θεσπίζει ειδικό φορολογικό καθεστώς για φυσικά πρόσωπα που μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα, προκειμένου να υπαχθούν σε εναλλακτική φορολόγηση για τα εισοδήματα που προκύπτουν στην αλλοδαπή. Οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή σε αυτό το καθεστώς περιλαμβάνουν την μη φορολογική κατοικία στην Ελλάδα τα προηγούμενα επτά από τα οκτώ έτη και την επένδυση τουλάχιστον 500.000 ευρώ σε ακίνητα ή επιχειρήσεις στην Ελλάδα, η οποία πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα σε τρία χρόνια από την υποβολή της αίτησης. Η επένδυση μπορεί, επίσης, να αφορά συγγενικό του αιτούντος πρόσωπο, κατά την έννοια της περ. στ’ του άρθρου 2, ή να γίνει μέσω νομικού προσώπου ή νομικής οντότητας στο οποίο ή στην οποία ο αιτών, αντίστοιχα, έχει την πλειοψηφία των μετοχών ή μεριδίων, σε ακίνητα ή επιχειρήσεις ή κινητές αξίες ή μετοχές ή μερίδια σε νομικά πρόσωπα ή νομικές οντότητες με έδρα την Ελλάδα. Η φορολογία για το εισόδημα από την αλλοδαπή ανέρχεται σε 100.000 ευρώ για κάθε φορολογικό έτος, με διάρκεια εφαρμογής 15 χρόνια.

Άρθρο 5Β[3]: Εναλλακτική φορολόγηση για εισοδήματα από συντάξεις

Το άρθρο 5Β παρέχει ειδικό καθεστώς φορολόγησης για φυσικά πρόσωπα που λαμβάνουν σύνταξη από το εξωτερικό και μεταφέρουν τη φορολογική τους κατοικία στην Ελλάδα. Η υπαγωγή σε αυτό το καθεστώς απαιτεί η σύνταξη να προέρχεται από χώρα που έχει συμφωνία διοικητικής συνεργασίας με την Ελλάδα και το φυσικό πρόσωπο να μην έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε από τα έξι χρόνια. Η φορολογία για τα εισοδήματα από συντάξεις είναι αυτοτελής και ανέρχεται στο 7% επί του εισοδήματος από την αλλοδαπή, με διάρκεια εφαρμογής 15 χρόνια.

Άρθρο 5Γ[4]: Ειδικός τρόπος φορολόγησης για εισοδήματα από μισθωτή εργασία και επιχειρηματική δραστηριότητα

Το άρθρο 5Γ εφαρμόζει ειδικό καθεστώς φορολόγησης για φυσικά πρόσωπα που μεταφέρουν στην Ελλάδα τη φορολογική τους κατοικία από κράτος – μέλος της Ε.Ε. ή του Ε.Ο.Χ. ή από κράτος με το οποίο είναι σε ισχύ συμφωνία διοικητικής συνεργασίας στον τομέα της φορολογίας με την Ελλάδα, εφόσον αποκτούν εισόδημα από μισθωτή εργασία ή επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα. Οι προϋποθέσεις για την εφαρμογή του καθεστώτος περιλαμβάνουν την παροχή υπηρεσιών, στο πλαίσιο εργασιακής σχέσης κατά την έννοια της παρ. 2 του άρθρου 12, που ασκείται είτε σε ημεδαπό νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα είτε σε μόνιμη εγκατάσταση αλλοδαπής επιχείρησης στην Ελλάδα, ή την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, καθώς και την παραμονή στην Ελλάδα για τουλάχιστον δύο χρόνια. Επιπλέον, απαιτείται το φυσικό πρόσωπο να μην ήταν φορολογικός κάτοικος της Ελλάδος τα προηγούμενα πέντε (5) από τα έξι (6) έτη πριν από τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας του στην Ελλάδα. Τα πρόσωπα που υπάγονται στις διατάξεις του άρθρου 5Γ απολαμβάνουν φορολογικές απαλλαγές, όπως η απαλλαγή από το 50% του εισοδήματος από εργασία και επιχειρηματική δραστηριότητα στην Ελλάδα για επτά χρόνια και η απαλλαγή από την ετήσια αντικειμενική δαπάνη για κατοικίες και επιβατικά αυτοκίνητα.

Ελισσάβετ-Άννα Βάλβη

Δικηγόρος

Δ.Μ.Σ. Χρηματοοικονομικού και Θεσμικού Πλαισίου των Αγορών Χρήματος και Κεφαλαίου,

Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς

LL.M. in Forensics, Criminology and Law,

Law School, Maastricht University

[1] Νόμος 4172/2013 (ΦΕΚ Α’ 167/23-07-2013) με τίτλο «Φορολογία εισοδήματος, επείγοντα μέτρα εφαρμογής του ν. 4046/2012, του ν. 4093/2012 και του ν. 4127/2013 και άλλες διατάξεις».

[2] Το άρθρο 5Α προστέθηκε με το άρθρο 2 παρ.1 Ν.4646/2019, (ΦΕΚ Α 201/ 12.12.2019) με τίτλο «Φορολογική μεταρρύθμιση με αναπτυξιακή διάσταση για την Ελλάδα του αύριο» και  τροποποιήθηκε με την παρ.1 του άρθρου 52  Ν. 4949/2022, (ΦΕΚ Α 126/01.07.2022) με τίτλο «Ενσωμάτωση της παρ. 5 του άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/952 του Συμβουλίου της 29ης Μαΐου 2017 για την τροποποίηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/1164 όσον αφορά τις ασυμφωνίες στη μεταχείριση υβριδικών μέσων με τρίτες χώρες (L 144), κύρωση της Σύμβασης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και της Επιχείρησης Καζίνο Ευρέoς Φάσματος Ελληνικού Ανώνυμη Εταιρεία, για την παραχώρηση άδειας λειτουργίας επιχείρησης καζίνο (ΕΚΑΖ) ευρέος φάσματος δραστηριοτήτων στον Μητροπολιτικό Πόλο Ελληνικού Αγίου Κοσμά, θέσπιση ολοκληρωμένου πλαισίου για την απόδοση βιώσιμης προοπτικής ανάπτυξης και την εκ νέου λειτουργία των  Ναυπηγείων Σκαραμαγκά, τροποποιήσεις του Κώδικα Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων Ακινήτων και του Οργανισμού του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, επείγουσες φορολογικές και τελωνειακές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις» και την παρ. 1 του άρθρου 184 Ν.4964/2022, (ΦΕΚ Α 150/30.07.2022), με τίτλο «Διατάξεις για την απλοποίηση της περιβαλλοντικής αδειοδότησης, θέσπιση πλαισίου για την ανάπτυξη των Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, την προστασία του περιβάλλοντος και λοιπές διατάξεις».

[3] Το άρθρο 5Β προστέθηκε με το άρθρο 1 παρ.1 Ν.4714/2020, (ΦΕΚ Α 148/31.7.2020) με τίτλο «Φορολογικές παρεμβάσεις για την ενίσχυση της αναπτυξιακής διαδικασίας της ελληνικής οικονομίας, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών (ΕΕ) 2017/1852, (ΕΕ) 2018/822, (ΕΕ) 2020/876, (ΕΕ)2016/1164, (ΕΕ) 2018/1910 και (ΕΕ) 2019/475, συνεισφορά Δημοσίου για την αποπληρωμή δανείων πληγέντων δανειοληπτών λόγω των δυσμενών συνεπειών της νόσου COVID-19 και άλλες διατάξεις». Σύμφωνα δε με την παρ.51 άρθρου 72 του παρόντος, η οποία προστέθηκε με την παρ.1 άρθρου 14 του αυτού νόμου (4714/2020): «Οι διατάξεις του άρθρου 5Β έχουν εφαρμογή για τα φορολογικά έτη που αρχίζουν από την 1η Ιανουαρίου 2020 και μετά».

[4] Το άρθρο 5Γ προστέθηκε με το άρθρο 40 παρ.1 Ν.4758/2020, (ΦΕΚ A` 242/04.12.2020) με τίτλο «Περιστολή του λαθρεμπορίου – Κύρωση του Πρωτοκόλλου για την εξάλειψη του παράνομου εμπορίου καπνού, διατάξεις περί κοινωφελών περιουσιών και σχολαζουσών κληρονομιών, διατάξεις για τα τέλη κυκλοφορίας και τα τέλη ταξινόμησης, κίνητρα για την προσέλκυση φορολογικών κατοίκων και άλλες διατάξεις». Ισχύς από 1.1.2021 σύμφωνα με την παρ. 10 του άρθρου 81 του αυτού νόμου. Τροποποιήθηκε με το άρθρο 53 του Ν. 4916/2022, (ΦΕΚ Α 65/28.03.2022) με τίτλο «Εκσυγχρονισμός του πλαισίου λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Πρόγραμμα συνεισφοράς Δημοσίου σε ευάλωτους οφειλέτες μέχρι τη μεταβίβαση της κατοικίας τους στον φορέα απόκτησης και επαναμίσθωσης του κεφαλαίου Α’ του μέρους δευτέρου του τρίτου βιβλίου του ν. 4738/2020 Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών (ΕΕ) 2020/1151 και (ΕΕ) 2021/1159, νέος μειωμένος Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝ.Φ.Ι.Α.), επείγουσες φορολογικές και τελωνειακές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση ιδίως της ενεργειακής κρίσης και άλλες διατάξεις».