Με την  πρόσφατη υπ’ αριθμ. 1/2023 απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (ποινικά), ερμηνεύθηκε η διάταξη του άρθρου 469 ΠΚ[1] (Ποινικός Κώδικας), αναφορικά με το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και τρίτους.   

Με το ως άνω άρθρο, είχε προστεθεί διάταξη στο άρθρο 25 του ν. 1882/1990[2], σύμφωνα με την οποία, στην αίτηση και στον πίνακα χρεών που υποβάλλονται από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. ή των ελεγκτικών κέντρων ή του τελωνείου, προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της έδρας τους, δεν συμπεριλαμβάνονται και δεν υπολογίζονται, για τον προσδιορισμό της ευθύνης του προσώπου, αφενός τα χρέη που προέρχονται από τη μη εκτέλεση χρηματικών ποινών που επιβλήθηκαν από ποινικό δικαστήριο και αφετέρου, τα χρέη από αδικήματα που τυποποιούνται στο άρθρο 66 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (εφεξής ΚΦΔ).

Υπενθυμίζουμε ότι, η φορολογική παραβατικότητα, συνοψίζεται στα εξής αδικήματα:

1. Αδικήματα φοροδιαφυγής (άρθρο 66 ΚΦΔ): Φοροδιαφυγή στη φορολογία εισοδήματος, ΕΝΦΙΑ, ΕΦΑ[3], μη απόδοση ΦΠΑ και έκδοση/αποδοχή εικονικών φορολογικών στοιχείων (μέσω μη υποβολής δήλωσης ή υποβολής ανακριβούς δήλωσης για φόρο που υπερβαίνει τις 100.000€).
2. Μη καταβολή χρεών προς το Δημόσιο και τρίτους (άρθρο 25 ν. 1882/1990): Μη καταβολή βεβαιωμένων χρεών στη Φορολογική Διοίκηση ποσού που υπερβαίνει τις 100.000€, για διάστημα άνω των 4 μηνών.

Τα κυριότερα σημεία της ως άνω απόφασης, είναι τα εξής:

• Για την άσκηση ποινικής δίωξης λόγω μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο (συνιστά ιδιότυπο αθροιστικό έγκλημα), συντάσσεται πίνακας χρεών. Ως χρόνος τέλεσης του εγκλήματος, νοείται η συμπλήρωση τετραμήνου από τον χρόνο ταμειακής βεβαίωσης του μερικότερου χρέους που έχει βεβαιωθεί χρονικά εγγύτερα προς τη σύνταξη του πίνακα.
• Για την στοιχειοθέτηση του εγκλήματος φοροδιαφυγής, απαιτείται δόλος του δράστη , με την έννοια ότι γνωρίζει και επιδιώκει την αποφυγή πληρωμής του αναλογούντος φόρου, αποκρύπτοντας και μη δηλώνοντας φορολογητέα εισοδήματα.
• Το αδίκημα της φοροδιαφυγής τιμωρείται μόνο εάν ο φόρος που αναλογεί στα αποκρυβέντα εισοδήματα υπερβαίνει τις 100.000€ και εάν ο φορολογούμενος δεν υπέβαλε φορολογική δήλωση ή υπέβαλε ανακριβή δήλωση.
• Με την – κατά τα ανωτέρω – εφαρμογή του άρθρου 469ΠΚ, θεραπεύεται το άτοπο της διπλής αξιολόγησης αξιόποινων φορολογικών παραβάσεων και της διπλής τιμώρησης αυτών.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Όπως ισχύει με τον ν. 4619/2019, από 01.07.2019.

[2] Ν. 1882/1990 (ΦΕΚ’ 43Β/ 23.03.1990) με τίτλο «Μέτρα για την περιστολή της φοροδιαφυγής, διαρρυθμίσεις στην άμεση και έμμεση φορολογία και άλλες διατάξεις».

[3] Ειδικός φόρος ακινήτων