Τη θέσπιση νέας δέσμης μέτρων για την ενίσχυση της προστασίας των θυμάτων όλων των εγκλημάτων προβλέπει η πρόσφατη Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου COM (2023) 424[1]. Με την προτεινόμενη Οδηγία επέρχονται τροποποιήσεις στην Οδηγία 2012/29/ΕΕ[2] που θεσπίζει τα δικαιώματα των θυμάτων εγκληματικών πράξεων, ώστε να βελτιωθεί η πρόσβασή τους στην πληροφόρηση για τα δικαιώματά τους, να προσαρμοστούν τα μέτρα προστασίας στις ανάγκες τους, να ενισχυθεί η πρόσβαση των ευάλωτων θυμάτων σε εξειδικευμένη υποστήριξη, να κατοχυρωθεί η αποτελεσματικότερη συμμετοχή των θυμάτων στις ποινικές διαδικασίες και να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους στην αποζημίωση από τον δράστη.

• ΤΑ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Η Πρόταση Οδηγίας περιλαμβάνει μέτρα για την ενίσχυση της ικανότητας των θυμάτων να επικαλούνται τα δικαιώματά τους, εκ των οποίων τα κυριότερα είναι τα ακόλουθα:  

– Τα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να δημιουργούν εύχρηστες, δωρεάν και εμπιστευτικές τηλεφωνικές γραμμές βοήθειας, μέσω των οποίων θα παρέχονται στα θύματα εγκληματικών πράξεων πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά τους στην υποστήριξη και την προστασία.

– Τα κράτη μέλη θα διασφαλίζουν: ότι τα θύματα θα μπορούν να καταγγέλλουν τις αξιόποινες πράξεις στις αρμόδιες αρχές, μέσω εύκολα προσβάσιμων τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών, ότι τα θύματα θα μπορούν να καταγγέλλουν αποτελεσματικά τις αξιόποινες πράξεις που διαπράττονται σε εγκαταστάσεις κράτησης, ότι οι διαδικασίες καταγγελίας θα είναι εμπιστευτικές και σχεδιασμένες με φιλικό προς τα παιδιά τρόπο, καθώς και ότι οι αρμόδιες αρχές καταγγελίας δεν θα διαβιβάζουν στις μεταναστευτικές αρχές προσωπικά δεδομένα σχετικά με το καθεστώς διαμονής των θυμάτων.

– Τα κράτη μέλη θα εξασφαλίζουν την παροχή υπηρεσιών στοχευμένης υποστήριξης στα ανήλικα θύματα, οι οποίες θα περιλαμβάνουν, κυρίως, την ενημέρωση για τα δικαιώματά τους, την ιατρική τους εξέταση, την ψυχολογική τους υποστήριξη και τη μαγνητοσκόπηση των καταθέσεών τους.

– Τα κράτη μέλη θα λαμβάνουν μέτρα, ώστε τα θύματα εγκληματικότητας να λαμβάνουν διοικητική συνδρομή και συναισθηματική υποστήριξη καθ’ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας.

– Τα κράτη μέλη θα μεριμνούν, ώστε τα θύματα να ενημερώνονται άμεσα για δικαστικές αποφάσεις που τα αφορούν, όπως για αποφάσεις περί διερμηνείας της ακροαματικής διαδικασίας και ότι θα έχουν το δικαίωμα επανεξέτασης των εν λόγω αποφάσεων. Επίσης, κράτη μέλη θα υποχρεούνται να καταβάλλουν απευθείας στο θύμα την αποζημίωση του δράστη, την οποία θα έχουν τη δυνατότητα να ανακτούν αργότερα από αυτόν.

– Τα κράτη μέλη θα μεριμνούν για τη έγκαιρη διενέργεια ατομικής αξιολόγησης των θυμάτων, ώστε τα μέτρα προστασίας που θα λαμβάνονται να ευθυγραμμίζονται καλύτερα με τις ανάγκες τους. Στο πλαίσιο της ατομικής αξιολόγησης, θα δίδεται ιδιαίτερη προσοχή στα θύματα με αναπηρία και στα ανήλικα θύματα.

– Τα κράτη μέλη θα μεριμνούν, ώστε τα θύματα εγκληματικών πράξεων να μπορούν να ασκούν, μέσω ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας, δικαιώματα, όπως η παροχή πληροφοριών, η συναισθηματική υποστήριξη, η καταγγελία αξιόποινων πράξεων και η επανεξέταση των αποφάσεων που τους αφορούν.

– Τα κράτη μέλη θα μεριμνούν, ώστε τα θύματα με αναπηρία να επωφελούνται από τα ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας σε ίση βάση με τους άλλους και να μπορούν να έχουν ίση πρόσβαση με τους άλλους σε όλες τις διαδικασίες, τις υπηρεσίες υποστήριξης και τα μέτρα προστασίας.

– Τα κράτη μέλη θα πρέπει να φροντίσουν, ώστε τα μέτρα που θα θεσπίσουν στο πλαίσιο της προτεινόμενης Οδηγίας για την προστασία των θυμάτων εγκληματικότητας να μην θίγουν υποχρεώσεις τους που απορρέουν από την Οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και της εξ οικείων βίας.

• ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Η προτεινόμενη Οδηγία θα αρχίζει να ισχύει την εικοστή ημέρα από τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τα αναγκαία μέτρα για να συμμορφωθούν με τις διατάξεις της εντός δύο ετών από την θέση της σε ισχύ.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου περί τροποποίησης της Οδηγίας 2012/29/ΕΕ για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου, COM (2023) 424, 12.7.2023

[2] Οδηγία 2012/29/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη θέσπιση ελάχιστων προτύπων σχετικά με τα δικαιώματα, την υποστήριξη και την προστασία θυμάτων της εγκληματικότητας και για την αντικατάσταση της απόφασης-πλαισίου 2001/220/ΔΕΥ του Συμβουλίου, ΕΕ L 315, 14.11.2012