Με τον ν. 5144/2024[1] επιδιώκεται η κωδικοποίηση των διατάξεων που διέπουν τον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (εφεξής «ΦΠΑ») ως προς το συνολικό του περιεχόμενο. Σύμφωνα με το πρώτο άρθρο του νόμου, κυρώθηκε με τη διαδικασία της παρ. 6 του άρθρου 76 του Συντάγματος, ο Κώδικας νομοθεσίας που αφορά στον Φόρο Προστιθέμενης Αξίας.

 Τα κυριότερα σημεία του νόμου είναι επιγραμματικά τα εξής:

Α.ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΦΟΡΟΥ: α) η παράδοση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών, εφόσον πραγματοποιούνται από επαχθή αιτία στο εσωτερικό της χώρας από υποκείμενο στον φόρο που ενεργεί με αυτή την ιδιότητα, β) η εισαγωγή αγαθών στο εσωτερικό της χώρας, γ) η ενδοκοινοτική απόκτηση αγαθών που πραγματοποιείται από επαχθή αιτία στο εσωτερικό της χώρας από υποκείμενο στον φόρο, ο οποίος ενεργεί με αυτή την ιδιότητα ή από μη υποκείμενο στον φόρο νομικό πρόσωπο, όταν ο πωλητής είναι υποκείμενος στον φόρο εγκατεστημένος σε άλλο κράτος μέλος, ενεργεί με αυτή την ιδιότητα και δεν απαλλάσσεται από τον φόρο λόγω ύψους πραγματοποιηθέντος ετήσιου κύκλου εργασιών, δ) η ενδοκοινοτική απόκτηση αγαθών, τα οποία υπάγονται σε ειδικούς φόρους κατανάλωσης, που πραγματοποιείται από υποκείμενο στον φόρο ή από μη υποκείμενο στον φόρο νομικό πρόσωπο.

Α.1.ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΓΑΘΩΝ: Θεωρείται κάθε πράξη με την οποία μεταβιβάζεται το δικαίωμα να διαθέτει κάποιος ως κύριος, ενσώματα κινητά αγαθά (εξομοιώνονται με ενσώματα αγαθά η ηλεκτρική ενέργεια, το αέριο, η θερμότητα ή το ψύχος). Ως παράδοση λογίζεται και η πώληση αγαθών με τον όρο παρακράτησης κυριότητας.

Α.2. ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ: Θεωρείται η μεταβίβαση αποπερατωμένων ή ημιτελών κτιρίων ή τμημάτων τους και του οικοπέδου που μεταβιβάζεται με αυτά ως ενιαία ιδιοκτησία ή ιδανικών μεριδίων οικοπέδου. Ως παράδοση ακινήτου λογίζεται και η μεταβίβαση της ψιλής κυριότητας, η σύσταση προσωπικής ή πραγματικής δουλείας, η παραχώρηση δικαιώματος αποκλειστικής χρήσης επί κοινόκτητων χώρων, η εκτέλεση εργασιών στα ακίνητα με μίσθωση έργου.

Α.3. ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ: Θεωρείται κάθε πράξη που δεν συνιστά παράδοση αγαθών, όπως η μεταβίβαση ή παραχώρηση χρήσης ενός άυλου αγαθού, η υποχρέωση για παράλειψη ή ανοχή μίας πράξης ή κατάστασης, η εκμετάλλευση ξενοδοχείων και επιπλωμένων δωματίων, η διάθεση τροφής και ποτών από εστιατόρια, η εκμίσθωση χώρων για άσκηση επαγγελματικής δραστηριότητας.

Β. ΦΟΡΟΛΟΓΗΤΕΑ ΑΞΙΑ & ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΦΟΡΟΥ: Στην παράδοση αγαθών, στην ενδοκοινοτική απόκτηση αγαθών, καθώς και στην παροχή υπηρεσιών, ως φορολογητέα αξία λαμβάνεται η αντιπαροχή που έλαβε ή πρόκειται να λάβει για τις πράξεις αυτές ο προμηθευτής των αγαθών ή αυτός που παρέχει τις υπηρεσίες από τον αγοραστή, τον λήπτη ή τρίτο πρόσωπο, προσαυξημένη με οποιαδήποτε παροχή που συνδέεται άμεσα με αυτή.

Γ. ΕΚΠΤΩΣΗ – ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΦΟΡΟΥ: Ο υποκείμενος δικαιούται να εκπέσει από τον φόρο που αναλογεί στις ενεργούμενες από αυτόν πράξεις παράδοσης αγαθών, παροχής υπηρεσιών και ενδοκοινοτικής απόκτησης αγαθών, τον φόρο με τον οποίο έχουν επιβαρυνθεί η παράδοση αγαθών και η παροχή υπηρεσιών που έγιναν σε αυτόν και η εισαγωγή αγαθών, που πραγματοποιήθηκε από αυτόν, καθώς και τον φόρο που οφείλεται για τις ενδοκοινοτικές αποκτήσεις αγαθών που πραγματοποιήθηκαν από αυτόν.

Η έκπτωση αυτή παρέχεται κατά το μέρος που τα αγαθά και οι υπηρεσίες χρησιμοποιούνται για την πραγματοποίηση πράξεων που υπάγονται στον φόρο. Το δικαίωμα έκπτωσης του φόρου μπορεί να ασκηθεί, εφόσον ο υποκείμενος στον φόρο – μεταξύ άλλων – : α) έχει πραγματοποιήσει έναρξη εργασιών, β) κατέχει νόμιμο τιμολόγιο ή άλλο παραστατικό που επέχει θέση τιμολογίου, γ) κατέχει στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται η εισαγωγή αγαθών από αυτόν, καθώς και ο φόρος με τον οποίο επιβαρύνθηκαν τα αγαθά.

Δ. ΕΙΔΙΚΑ ΚΑΘΕΣΤΩΤΑ:

Δ.1. ΕΙΔΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ: Δύνανται να απαλλάσσονται από την υποχρέωση υποβολής δήλωσης και καταβολής του φόρου υποκείμενοι, οι οποίοι, κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος, πραγματοποίησαν παραδόσεις αγαθών και παροχές υπηρεσιών χωρίς τον ΦΠΑ, αξίας μέχρι δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ.

Δ.2. ΕΙΔΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΑΓΡΟΤΩΝ: Οι αγρότες, οι οποίοι κατά το προηγούμενο φορολογικό έτος πραγματοποίησαν προς οποιοδήποτε πρόσωπο παραδόσεις αγροτικών προϊόντων καθώς και παροχές αγροτικών υπηρεσιών, των οποίων η αξία αθροιστικά ήταν κατώτερη των δεκαπέντε χιλιάδων (15.000) ευρώ και έλαβαν επιδοτήσεις των οποία η αξία ήταν κατώτερη των πέντε χιλιάδων (5.000) ευρώ, δύνανται, αντί της εφαρμογής του κανονικού καθεστώτος, να εντάσσονται σε ειδικό καθεστώς.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Ν. 5144/2024 (ΦΕΚ Α’162/11.10.2024) με τον τίτλο «Κώδικας Φόρου Προστιθέμενης Αξίας».