Με τις διατάξεις του ν. 5078/2023[1], τροποποιήθηκε το πλαίσιο[2] για την απασχόληση των εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχων λόγω γήρατος και αναπηρίας, αποσκοπώντας στην ενθάρρυνση των συνταξιούχων για επανένταξη στην αγορά εργασίας και στην αύξηση του εισοδήματός τους, χωρίς τη δημιουργία αντικινήτρων για τους νέους συνταξιούχους. Το ως άνω νομικό πλαίσιο, εξειδικεύθηκε με την εκδοθείσα υπ’ αριθμ. 1/15.01.2024 Εγκύκλιο του e– ΕΦΚΑ, με τίτλο «Νέο νομικό πλαίσιο για την απασχόληση συνταξιούχων εξ ιδίου δικαιώματος (λόγω γήρατος/αναπηρίας), με την αντικατάσταση του άρθρου 20 του ν. 4387/2016. Κοινοποίηση των διατάξεων του άρθρου 114 του ν. 5078/2023 με παροχή οδηγιών». Τα κυριότερα σημεία των νέων ρυθμίσεων, είναι τα εξής:

• Καταβολή του συνόλου της κύριας και επικουρικής σύνταξης, για τους εξ ιδίου δικαιώματος συνταξιούχους του e- ΕΦΚΑ, λόγω γήρατος και αναπηρίας, οι οποίοι αναλαμβάνουν υποχρεωτικώς υπακτέα στην ασφάλισή του, απασχόληση. Με τη νέα διάταξη, καταργήθηκε η μείωση κατά 30% της σύνταξης που ελάμβαναν, όσο διαρκούσε η απασχόληση αυτή. Εξαίρεση προβλέπεται για την περίπτωση των συνταξιούχων που απασχολούνται σε φορέα της Γενικής Κυβέρνησης και δεν έχουν συμπληρώσει το 62^ο έτος της ηλικίας τους, για τους οποίους αναστέλλεται η καταβολή της εξ ιδίου δικαιώματος κύριας και επικουρικής σύνταξης λόγω γήρατος, για όσο διάστημα παρέχεται η απασχόληση αυτή.
• Ρύθμιση για τους συνταξιούχους λόγω αναπηρίας (από κοινή νόσο, εργατικό ατύχημα, ατύχημα εκτός εργασίας και επαγγελματική νόσο). Ειδικότερα, καταργήθηκε προηγούμενη διάταξη[3], που όριζε ότι «Εάν οι συνταξιούχοι αναπηρίας φορέων κύριας ασφάλισης, αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχολούνται, και κερδίζουν, ανάλογα με το βαθμό της αναπηρίας τους, περισσότερα από όσα κερδίζει υγιής απασχολούμενος, σύμφωνα με τους γενικούς όρους αμοιβής, διακόπτεται η σύνταξή τους ή οι συντάξεις τους, κύριες και επικουρικές». Η νέα αυτή ρύθμιση, συνεπάγεται ότι από 1.1.2024 παύει πλέον ο έλεγχος των ασφαλιστικών οργάνων[4] σχετικά με το ύψος αποδοχών/ εισοδήματος από την εργασία/ αυτοαπασχόληση  των συνταξιούχων λόγω αναπηρίας και οι συντάξεις αναπηρίας καταβάλλονται ανεξάρτητα του ύψους του εισοδήματος/αποδοχών και της περιστασιακής ή μη μόνιμης εργασίας υποχρεωτικώς υπακτέας στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ.
• Αξιοποίηση του χρόνου ασφάλισης που δημιουργείται από την απασχόληση του συνταξιούχου, με την προσαύξηση της ήδη καταβαλλόμενης σύνταξης (κύριας ή επικουρικής) και την χορήγηση συμπληρωματικής εφάπαξ παροχής, κατόπιν αιτήσεως του απασχολούμενου συνταξιούχου, μετά τη διακοπή της απασχόλησης. Τα οικονομικά αποτελέσματα της προσαύξησης, εκκινούν από την πρώτη ημέρα του επόμενου μήνα υποβολής της σχετικής αίτησης του συνταξιούχου. Η διάταξη αυτή, ισχύει και για τους απασχολούμενους συνταξιούχους κατά την 12^η.05.2016, οι οποίοι συνέχισαν ανελλιπώς την εργασία ή αυτοαπασχόλησή τους, κατά την έναρξη ισχύος του ν. 4387/2016[5].
• Πρόβλεψη πόρου μη ανταποδοτικού χαρακτήρα υπέρ του e– ΕΦΚΑ ως εισφορά. Οι προϋποθέσεις, οι όροι και η διαδικασία είσπραξης του πόρου, θα εξειδικευτούν με την έκδοση Υπουργικής Απόφασης του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης[6].
• Υποχρέωση δήλωσης της έναρξης απασχόλησης από τον συνταξιούχο εξ ιδίου δικαιώματος, στον Φορέα, πριν αναλάβει την υπακτέα στον e-ΕΦΚΑ απασχόληση, άλλως προβλέπεται χρηματική κύρωση ίση με δώδεκα (12) μηνιαίες συντάξεις, κύριες και επικουρικές.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Ν. 5078/2023 (ΦΕΚ Α’ 211/20-12-2023), με τίτλο: «Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και λοιπές διατάξεις».

[2] Ειδικότερα, το άρθρο 114 του ν. 5078/2023, αντικατέστησε τη διάταξη του άρθρου 20 του ν. 4387/2016 (περί απασχόλησης συνταξιούχων).

[3] Με το άρθρο 156 περ’ η του ν. 5078/2023, καταργήθηκε η διάταξη του άρθρου 63 του ν. 2676/1999.

[4] Ισχύει από 01.01.2024 και καταλαμβάνει όλες τις περιπτώσεις των συνταξιούχων λόγω αναπηρίας που εργάζονται από την ημερομηνία αυτή και μετά, ανεξάρτητα από το χρονικό σημείο ανάληψης της εργασίας (πριν ή μετά την 01.01.2024)

[5] Συνεπώς, η εν λόγω διάταξη ισχύει αναδρομικά από 13.05.2016 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 4387/2016).

[6] Σύμφωνα με το άρθρο 154 του ν. 5078/2023.