Στα πλαίσια των διακηρύξεων, των πολιτικών και των μέτρων που λαμβάνονται σε εθνικό επίπεδο, αλλά και σε επίπεδο επιχειρήσεων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας στην εργασία – και ειδικότερα ενόψει της παγκόσμιας πανδημίας λόγω κορωνοϊού Covid 19 – ο νέος εργασιακός νόμος 4808/2021 (ΦΕΚ 101/Τ.Α/19.6.2021) αφού κύρωσε τη Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας, καθώς και τη Σύμβαση 187 της ίδιας Οργάνωσης για το πλαίσιο προώθησης της ασφάλειας και της υγείας στην εργασία, προέβλεψε μέτρα εφαρμογής των Συμβάσεων αυτών στην ελληνική έννομη τάξη, τροποποιώντας ταυτόχρονα το ν. 3850/2010 (ΦΕΚ 84/Τ.Α/2.6.2010), με τον οποίο κυρώθηκε ο Κώδικας Νόμων για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων και προβλέποντας επιπλέον τη σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας.

✔ ΕΝΝΟΙΑ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Η Υγεία και η Ασφάλεια στην Εργασία (εφεξής «ΥΑΕ») είναι ο διεπιστημονικός τομέας που ασχολείται με την προστασία της ανθρώπινης ζωής στο εργασιακό περιβάλλον με στόχο κυρίως την πρόληψη, αποφυγή και μείωση των επαγγελματικών κινδύνων που υπάρχουν σε κάθε εργασιακή δραστηριότητα και κάθε χώρο εργασίας και οι οποίοι ευθύνονται για την πρόκληση των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών.

✔ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ

Η επίτευξη του ανωτέρω στόχου προϋποθέτει τόσο την από τους εργοδότες πρόληψη και αξιολόγηση των επαγγελματικών κινδύνων στους χώρους εργασίας ευθύνης τους όσο  και τη λήψη μέτρων για την προστασία της εργασίας.

✔ ΜΕΤΡΑ

Ι. Μέτρα για την προαγωγή της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων κατά την εργασία που προβλέφθηκαν από το ν. 4808/2021 κατόπιν κύρωσης της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στην εργασία είναι ενδεικτικά τα ακόλουθα:

• ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ. Ο εργοδότης πρέπει να λάβει τα κατάλληλα μέτρα για την ενημέρωση των εργαζομένων ως προς τη νομοθεσία που ισχύει σχετικά με την υγεία και την ασφάλειά τους και τον τρόπο εφαρμογής της από την επιχείρηση, τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία και τα μέτρα πρόληψης αυτών, όπως και τα μέτρα καταπολέμησης της βίας και παρενόχλησης στην εργασία, καθώς και τον ορισμό και επιμόρφωση εργαζομένων ως υπευθύνων για την πυρασφάλεια, τις πρώτες βοήθειες και την εκκένωση των χώρων στην επιχείρηση (άρθ.6)
• ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΜΕΤΡΩΝ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΙΝΔΥΝΩΝ. Ο εργοδότης υποχρεούται να   καταρτίζει πρόγραμμα προληπτικής δράσης και βελτίωσης των συνθηκών εργασίας  στην επιχείρηση λαμβάνοντας υπόψη ιδίως την οργάνωση της εργασίας, τις κοινωνικές σχέσεις, περιβαλλοντικούς και τεχνολογικούς παράγοντες και ψυχοκοινωνικούς κινδύνους, να εξασφαλίζει τη συντήρηση και την παρακολούθηση της ασφαλούς λειτουργίας μέσων και εγκαταστάσεων, να λαμβάνει συλλογικά μέτρα προστασίας των εργαζομένων και να αξιολογεί τους ψυχοκοινωνικούς κινδύνους – όπως της βίας και παρενόχλησης – λαμβάνοντας περαιτέρω μέτρα  για την πρόληψη, τον έλεγχο και τον περιορισμό τους (άρθ.7).
• ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΩΝ ΙΑΤΡΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. Ο ιατρός εργασίας συμβουλεύει, μεταξύ άλλων, σε θέματα φυσιολογίας και ψυχολογίας της εργασίας (όπως για την πρόληψη της βίας και παρενόχλησης στην εργασία συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής παρενόχλησης, της εργονομίας και υγιεινής της εργασίας), αρχικής τοποθέτησης και αλλαγής θέσης εργασίας για λόγους υγείας, σωματικής ή ψυχικής, καθώς και επανένταξης στην παραγωγική διαδικασία -ακόμη και με υπόδειξη προσαρμογής της θέσης εργασίας – ατόμων που υφίστανται διακρίσεις ή θυμάτων βίας, παρενόχλησης και ενδοοικογενειακής βίας (άρθ.8).

ΙΙ. Στα πλαίσια της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας, ο ν. 4808/2021 προβλέπει:

• ΕΘΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ. Εκπονείται Εθνικό Πρόγραμμα για την υγεία και την ασφάλεια στην εργασία – ως προσάρτημα της Εθνικής Στρατηγικής για τα θέματα αυτά – βασιζόμενο κυρίως στις αρχές της εκτίμησης των επαγγελματικών κινδύνων και την ανάπτυξη κουλτούρας πρόληψης περιλαμβάνοντας ενημέρωση, μελέτες, διαβουλεύσεις και μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων.
• ΣΥΝΑΨΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων μαζί με την Επιθεώρηση Εργασίας σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Υγιεινής και Ασφάλειας στην Εργασία μπορούν να συνάπτουν προγραμματικές συμβάσεις στις οποίες ορίζονται – εκτός από το αντικείμενο, η διάρκεια και ο σκοπός της σύμβασης – το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης της σύμβασης, οι πόροι και ο τρόπος κάλυψης των οικονομικών υποχρεώσεων, όπως και το όργανο παρακολούθησης της εφαρμογής της σύμβασης, οι αρμοδιότητές του και οι ρήτρες σε περίπτωση καθυστέρησης εκπλήρωσης.

ΙΙΙ. Επιπλέον ο ν. 4808/2021, προς ενίσχυση των σχετικών μέτρων, αφενός προέβη στη σύσταση της Επιθεώρησης Εργασίας ως Ανεξάρτητης Διοικητικής  Αρχής για την παρακολούθηση των φαινομένων βίας και παρενόχλησης στην εργασία και την επίλυση των σχετικών διαφορών (άρθ16,17,18) και αφετέρου προέβλεψε πως οι ψηφιακές πλατφόρμες έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις υγιεινής και ασφάλειας έναντι των αυτοαπασχολουμένων με εκείνες που ισχύουν για τις συμβάσεις εξαρτημένης εργασίας (άρθ. 71).

Ελεονώρα Αναγνώστου
Δικηγόρος
D.E.A. Droit Economique et Social
Université Paris IX – Dauphine