Με το άρθρο 119 του ν. 5078/2023[1], επήλθαν ουσιώδεις μεταβολές[2] αφενός στις προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης λόγω θανάτου, στα τέκνα θανόντων συνταξιούχων ή ασφαλισμένων, με ημερομηνία θανάτου προγενέστερη της 13^ης.05.2016 και αφετέρου ως προς την ασφαλιστική προστασία των αμφοτεροπλεύρως ορφανών τέκνων με βαριές αναπηρίες. Με την υπ’ αριθμ. 21/15.04.2024 Εγκύκλιο του e– ΕΦΚΑ, σε συνέχεια και του υπ’ αριθμ. 16750/27.02.2024 εγγράφου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, παρασχέθηκαν διευκρινίσεις ως ακολούθως:

Α. Χορήγηση σύνταξης θανάτου στα τέκνα θανόντων πριν την 13.05.2016[3]

Η διάταξη του άρθρου 12 του ν. 4387/2016 που προέβλεπε ότι εφόσον ο θανών συνταξιούχος ή ασφαλισμένος, είχε πραγματοποιήσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης για τη συνταξιοδότησή του εξ ιδίου δικαιώματος ή ανικανότητας, η σύνταξή του μεταβιβάζεται στα νόμιμα, νομιμοποιηθέντα, αναγνωρισθέντα, υιοθετηθέντα και όσα εξομοιώνονται με αυτά τέκνα, εφόσον είναι άγαμα και δεν έχουν συμπληρώσει το 24^ο έτος της ηλικίας τους, με βάση τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 119 του ν. 5078/2023, εφαρμόζονται πλέον και για τα τέκνα που είχαν δικαιωθεί σύνταξης πριν τη 13^η.05.2016 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του ν. 4387/2016).

Περαιτέρω, με βάση την ως άνω Εγκύκλιο του e- ΕΦΚΑ, ορίζεται ρητά ότι η χορήγηση της σύνταξης στα προστατευόμενα υγιή τέκνα, δεν μπορεί να παραταθεί πέραν του 24^ου έτους της ηλικίας τους και τυχόν προϋφιστάμενες διατάξεις που προέβλεπαν δυνατότητα συνταξιοδότησης μετά τη συμπλήρωση αυτού του ηλικιακού ορίου (λχ οι καταστατικές διατάξεις του τέως ΟΑΕΕ) παύουν να εφαρμόζονται από την έναρξη ισχύος του άρθρου 119 του ν. 5078/2023, ήτοι από 20.12.2023.

Σε περίπτωση διακοπής της σύνταξης του δικαιοδόχου τέκνου πριν από την έναρξη ισχύος του άρθρου 119 του ν. 5078/2023, απαιτείται η υποβολή νέας αίτησης για την επαναχορήγηση της σύνταξης, εφόσον το τέκνο είναι άγαμο και δεν έχει συμπληρώσει το 24^ο έτος της ηλικίας του. Τα οικονομικά αποτελέσματα θα εκκινούν από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης και το νωρίτερο από 20.12.2023.

Τέλος, όσον αφορά στις αιτήσεις των τέκνων θανόντων συνταξιούχων ή ασφαλισμένων του τέως ΟΑΕΕ, που προβλεπόταν ότι μπορούσε να παραταθεί έως το 26^ο έτος της ηλικίας τους, η ως άνω Εγκύκλιος, αναφέρει ότι για λόγους χρηστής διοίκησης, εφόσον έχουν υποβληθεί πριν από την 20.12.2023, θα κριθούν με βάση τις προϊσχύουσες καταστατικές διατάξεις.

Β. Ποσά σύνταξης αμφοτεροπλεύρως ορφανών τέκνων με βαριές αναπηρίες δικαιοδόχων σύνταξης θανάτου

Με βάση το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο (μετά τις τροποποιήσεις που επήλθαν με το άρθρο 119 παρ. 2 του ν. 5078/2023), όπου καθορίσθηκε κατ΄ ενιαίο τρόπο, το ποσοστό της σύνταξης που μεταβιβάζεται από όλους τους ενταχθέντες στον e- ΕΦΚΑ φορείς, συμπεριλαμβανομένου του πρώην Δημοσίου και του πρώην ΝΑΤ ισχύουν τα εξής:

• Κάθε τέκνο δικαιούται το 25% της σύνταξης του θανόντος γονέα.
• Τα αμφοτεροπλεύρως ορφανά τέκνα με βαριά αναπηρία, δικαιούνται το 50% της σύνταξης του ενός γονέα και το 50% του έτερου θανόντος γονέα.
• Τέκνο ορφανό και από τους δύο γονείς δικαιούται το 100% της σύνταξης του θανόντος, εφόσον σωρευτικά:
• πάσχει από νοητική υστέρηση ή αυτισμό ή από πολλαπλές βαριές αναπηρίες ή από χρόνιες ψυχικές διαταραχές που επιφέρουν μόνιμο ποσοστό αναπηρίας εξήντα επτά τοις εκατό (67%) και άνω,
• οι ανωτέρω αναπηρίες έχουν επέλθει πριν τη συμπλήρωση του εικοστού τέταρτου (24ου) έτους της ηλικίας του τέκνου,
• δεν ασκεί υπακτέα στην ασφάλιση του e-ΕΦΚΑ απασχόληση, με εξαίρεση εκείνη του άρθρου 23 του ν. 4488/2017 (Α’ 137), περί απασχόλησης λόγω ψυχικών παθήσεων, και
• δεν λαμβάνει σύνταξη εξ ιδίου δικαιώματος.
• Αν το τέκνο με αναπηρία δικαιούται κύρια σύνταξη και από τον έτερο θανόντα γονέα, λαμβάνει το εκατό τοις εκατό (100%) της μεγαλύτερης σε ύψος σύνταξης και το πενήντα τοις εκατό (50%) της δεύτερης σύνταξης.
• Αν υφίστανται περισσότερα του ενός τέκνα με τις ανωτέρω αναπηρίες, το ανωτέρω ποσοστό κατανέμεται ισομερώς.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Ν. 5078/2023 (ΦΕΚ Α’211/20.12.2023) με τον τίτλο «Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης και λοιπές διατάξεις».

[2] Τροποποίηση του άρθρου 12 του ν. 4387/2016

[3] Στις διατάξεις του ν. 5078/2023, εμπίπτουν και οι εκκρεμείς αιτήσεις συνταξιοδότησης.