Υπενθυμίζουμε ότι με το άρθρο 74 του ν. 4808/2021[1], όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, θεσπίσθηκε νομικό πλαίσιο για την ψηφιακή οργάνωση του χρόνου εργασίας και την ψηφιακή κάρτα εργασίας. Κατ’ εξουσιοδότηση του ως άνω νόμου, εξεδόθησαν ΚΥΑ με τις οποίες προσδιορίσθηκε το πεδίο εφαρμογής του συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας και το οποίο – στην παρούσα φάση – περιλαμβάνει:

• Τις επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο των Τραπεζών και των Σούπερ Μάρκετ, που απασχολούν περισσότερους από 250 εργαζομένους (από 01.07.2022),
• Τις εταιρείες φύλαξης και ιδιωτικής ασφάλισης (από 16.02.2023),
• Τις ΔΕΚΟ κοινής ωφέλειας (από 22.03.2023) και
• Τις επιχειρήσεις που ανήκουν στους κλάδους της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου (από 01.01.2024).

Ειδικά για τις επιχειρήσεις που ανήκουν στους ως άνω τελευταίους κλάδους, προβλέπεται η πλήρης εφαρμογή του συστήματος της ψηφιακής κάρτας από 01.07.2024.

Στα πλαίσια των ανωτέρω και με στόχο τη βέλτιστη εφαρμογή του συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας από τις υπόχρεες επιχειρήσεις – εργοδότες, εξεδόθη η με αριθμό πρωτοκόλλου 37271/21.06.2024 Ερμηνευτική Εγκύκλιος του Υπουργείου Εργασίας, με την οποία παρέχονται διευκρινίσεις σχετικά με την εφαρμογή του συστήματος της ψηφιακής κάρτας. Τα κυριότερα σημεία της ως άνω εγκυκλίου, είναι τα εξής:

• Κατά την πρώτη φάση εφαρμογής του συστήματος της ψηφιακής κάρτας, η μέτρηση του χρόνου εργασίας που πραγματοποιείται με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας, περιορίζεται μόνο στην μέτρηση του χρόνου κατά τον οποίο οι εργαζόμενοι των ενταγμένων επιχειρήσεων απασχολούνται με φυσική παρουσία στις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης. Συνεπώς, η σήμανση της ψηφιακής κάρτας απεικονίζει την πρώτη είσοδο και την τελευταία έξοδο από τις κτιριακές εγκαταστάσεις της επιχείρησης, συνυπολογίζοντας το προδηλωθέν ωράριο στο ΠΣ ΕΡΓΑΝΗ.
• Με τη χρήση της ψηφιακής κάρτας εργασίας, παράγονται αποτελέσματα σε σχέση με τον πραγματικό ημερήσιο χρόνο απασχόλησης των εργαζομένων, όπως την ώρα έναρξης και λήξης της εργασίας, τη διάρκεια του διαλείμματος καθώς και την τυχόν υπέρβαση του νομίμου ωραρίου εργασίας. Σε περίπτωση όπου διαπιστωθεί απόκλιση ανάμεσα στο ψηφιακά δηλωθέν ωράριο και στη σήμανση της ψηφιακής κάρτας, προβλέπονται κυρώσεις. Κατ’ εξαίρεση, οι τυχόν αποκλίσεις ενδέχεται να δικαιολογούνται από τη φύση της εργασίας ή από τον τρόπο οργάνωσής της. Ενδεικτικά προβλέπονται οι εξής περιπτώσεις: ευέλικτη προσέλευση και σήμανση της ψηφιακής κάρτας (αρκεί να έχει συμφωνηθεί μεταξύ εργοδότη – εργαζομένου: περιθώριο ευέλικτης προσέλευσης μέχρι 120 λεπτά – ο χρόνος αυτός αφετηριάζει από τη δηλωθείσα ψηφιακά έναρξη εργασίας), επιλογή απολογιστικού συστήματος καταχώρισης αλλαγών ωραρίου, οργάνωσης χρόνου εργασίας και υπερωριών, ελλείψεις σημάνσεων ή μη έγκαιρη υποβολή σημάνσεων[2] από την επιχείρηση προς το ΠΣ Εργάνη (η υποχρέωση σήμανσης της κάρτας ανήκει στον εργαζόμενο. Ενδέχεται όμως από αμέλεια να μην «χτυπηθεί» η κάρτα. Για τον λόγο αυτό γίνονται αποδεκτά μέχρι 3 μονά χτυπήματα τον μήνα ανά εργαζόμενο), μη υποβολή ή εκπρόθεσμη υποβολή σημάνσεων από την επιχείρηση στο ΕΡΓΑΝΗ (ο μέγιστος χρόνος καθυστέρησης είναι 15 λεπτά – η εκπρόθεσμη δήλωση δικαιολογείται μόνο σε περίπτωση γεγονότος ανωτέρας βίας ή αντικειμενικής αδυναμίας που δεν οφείλεται σε υπαιτιότητα του εργοδότη και εμποδίζει τη λειτουργία του συστήματος μέτρησης ή τη διαβίβαση των στοιχείων στο ΕΡΓΑΝΗ).
• Ειδικά για την περίπτωση των εργαζομένων σε επιχειρήσεις που ανήκουν στον κλάδο της βιομηχανίας: ως χρόνος εργασίας θεωρείται κάθε περίοδος κατά τη διάρκεια της οποίας ο εργαζόμενος βρίσκεται στη διάθεση του εργοδότη και ασκεί τα καθήκοντα του, ενώ δενπεριλαμβάνονται σε αυτόν, οι διακοπές και τα διαλείμματα εργασίας καθώς και ο χρόνος προετοιμασίας του εργαζόμενου προς παροχή εργασίας(λ.χ. η είσοδος στην περιοχή των εγκαταστάσεων της επιχείρησης, η αλλαγή ενδυμασίας εφόσον αυτή απαιτείται λόγω της θέσης/καθηκόντων εργασίας, η μετάβαση στη θέση παροχής εργασίας, το πλύσιμο μετά την ολοκλήρωση της εργασίας). Στην περίπτωση που ισχύει κάτι τέτοιο, ο χρόνος αυτός, ο οποίος δεν δύναται να υπερβαίνει τα 30’ λεπτά προ της έναρξης και τα 30’ λεπτά μετά τη λήξη της εργασίας  δεν αποτελεί χρόνο εργασίας και συνεπώς η σήμανση θα πρέπει να λαμβάνει χώρα α) κατά την έναρξη της εργασίας, μετά το πέρας της ολοκλήρωσης του χρόνου προετοιμασίας για ανάληψη υπηρεσίας και β) κατά την λήξη της εργασίας, πριν την έναρξη του χρόνου προετοιμασίας για αποχώρηση.
• Όσον αφορά στους εργαζόμενους με δανεισμό: Δεδομένου ότι, κατά την διάρκεια του δανεισμού, ο τρίτος (έμμεσος) εργοδότης είναι αυτός που ασκεί το διευθυντικό δικαίωμα και συνεπώς καθορίζει τους ουσιαστικούς και τυπικούς όρους εργασίας του εργαζομένου, είναι και αυτός που, κατά τη διάρκεια του δανεισμού, υποχρεούται να τηρεί τους αναγκαστικούς κανόνες της εργατικής νομοθεσίας, και συνεπώς είναι αυτός ο οποίος βαρύνεται με την υποχρέωση εφαρμογής του συστήματος της ψηφιακής κάρτας εργασίας, σε περίπτωση που η επιχείρηση του εντάσσεται, με βάση τον κύριο ΚΑΔ εργοδότη στο TAXIS, στο σύστημα της ψηφιακής κάρτας εργασίας. Αντιθέτως εφόσον ο έμμεσος εργοδότης είναι επιχείρηση που ο κύριος ΚΑΔ της δεν περιλαμβάνεται στους υπόχρεους για τήρηση του μηχανισμού της ψηφιακής κάρτας εργασίας, οι εργαζόμενοί του καθώς και αυτοί που έχουν παραχωρηθεί σε αυτόν μέσω δανεισμού, δεν έχουν υποχρέωση να διαθέτουν και να ενεργοποιούν ψηφιακή κάρτα εργασίας.
• ‘Όσον αφορά σε «επιχειρήσεις – παρόχους» (εργολάβους): Όταν ο εργολάβος έχει κύριο ΚΑΔ στο TAXIS έναν από τους υπόχρεους και η εργασία που απαιτείται για την ολοκλήρωση του έργου παρέχεται από τον ίδιο ή από τρίτους που έχουν προσληφθεί από αυτόν για την ολοκλήρωση του έργου, εντός των κτιριακών εγκαταστάσεων του εργολάβου, τότε είναι σαφές ότι οι εργαζόμενοι του εργολάβου έχουν υποχρέωση για σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας.Το ίδιο ισχύει και στις περιπτώσεις που ο εν λόγω εργολάβος εκτελεί τις εργασίες που απαιτούνται για την ολοκλήρωση του έργου που έχει αναλάβει στις εγκαταστάσεις άλλου εργοδότη, αλλά ο τόπος που παρέχεται η εργασία έχει διατεθεί σε αυτόν μέσω μίσθωσης ή υπομίσθωσης και χρησιμοποιείται αποκλειστικά από αυτόν για την ολοκλήρωση του έργου. Αντιθέτως, όταν οι εργασίες που απαιτούνται για την εκτέλεση του έργου, εκτελούνται από εργαζόμενους του εργολάβου στις εγκαταστάσεις άλλου εργοδότη, χωρίς να υφίσταται καθεστώς μίσθωσης ή υπομίσθωσης, δεν υπάρχει υποχρέωση σήμανσης της ψηφιακής κάρτας των εργαζομένων του εργολάβου στις εγκαταστάσεις του άλλου εργοδότη, ακόμα και αν ο εργολάβος έχει ενταχθεί στον μηχανισμό της ψηφιακής κάρτας εργασίας.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Ν. 4808/2021 (ΦΕΚ Α’101/19.06.2021) με τίτλο «Για την Προστασία της Εργασίας Σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής «Επιθεώρηση Εργασίας» Κύρωση της Σύμβασης 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και παρενόχλησης στον κόσμο της εργασίας Κύρωση της Σύμβασης 187 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για τo Πλαίσιο Προώθησης της Ασφάλειας και της Υγείας στην Εργασία Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 για την ισορροπία μεταξύ της επαγγελματικής και της ιδιωτικής ζωής, άλλες διατάξεις του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και λοιπές επείγουσες ρυθμίσεις».

[2] Προβλέπονται περιπτώσεις δικαιολογημένης μη σήμανσης της ψηφιακής κάρτας εργασίας (τηλεργασία, μη σταθερός τόπος παροχής εργασιών, διευθυντικά στελέχη).