Με τον ν. 5083/2024[1], καθιερώθηκε η δυνατότητα καθολικής άσκησης του εκλογικού δικαιώματος με επιστολική ψήφο, για τους Έλληνες εκλογείς που κατοικούν στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, στις εκλογές για την ανάδειξη των εκπροσώπων της χώρας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στα εθνικά δημοψηφίσματα. Στην αιτιολογική έκθεση του νόμου, προβλέπεται ότι για τους εκλογείς που βρίσκονται στο εξωτερικό την ημέρα των εκλογών, η επιστολική ψήφος, αποτελεί τον μοναδικό τρόπο άσκησης του εκλογικού δικαιώματος, καθώς ειδικά για τις ευρωεκλογές και τα εθνικά δημοψηφίσματα, δεν θα δημιουργηθούν εκλογικά τμήματα στο εξωτερικό. Επιγραμματικά, προβλέπονται τα εξής:

• Εγγραφή των εκλογέων στην ηλεκτρονική εφαρμογή: Όσοι εκλογείς επιθυμούν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, μέσω της επιστολικής ψήφου, θα εγγράφονται[2] (με δική τους μέριμνα) σε ηλεκτρονική εφαρμογή που θα τεθεί σε ισχύ στις αρχές Φεβρουαρίου. Ταυτόχρονα γίνεται έλεγχος ταυτοποίησης τους, μέσω των προσωπικών κωδικών taxisnet ή του διαβατηρίου/δελτίου αστυνομική ταυτότητας. Μόλις υποβληθούν οι αιτήσεις, καθίστανται αμέσως οριστικές. Η υποβολή της αίτησης, η ακύρωση ή η τροποποίησή της, επιτρέπονται έως και σαράντα (40) ημέρες πριν από τη διενέργεια των εκλογών.
• Ενσωμάτωση των αιτήσεων στους βασικούς εκλογικούς καταλόγους και κατάρτιση ειδικών εκλογικών καταλόγων εκλογέων επιστολικής ψήφου: Οι βασικοί εκλογικοί κατάλογοι, ενημερώνονται (τίθεται ή αφαιρείται ειδική σήμανση) με βάση τις αιτήσεις των εκλογέων που επιθυμούν να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο. Περαιτέρω, καταρτίζονται ειδικοί εκλογικοί κατάλογοι, οι οποίοι περιέχουν συγκεκριμένα στοιχεία για τους εκλογείς.
• Σύσταση Εκλογικών Τμημάτων Διαλογής Ψηφοδελτίων επιστολικής ψήφου και Επιτροπών Συλλογής Επιστολικής ψήφου: Οι εν λόγω επιτροπές, συγκροτούνται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και αποτελούνται από τρία (3) μέλη. Έργο των επιτροπών αυτών, είναι η παραλαβή και φύλαξη των φακέλων επιστροφής επιστολικής ψήφου, η καταγραφή τους και η διανομή τους στο εκλογικό τμήμα διαλογής ψηφοδελτίων επιστολικής ψήφου, όπου έχει κατανεμηθεί ο κάθε εκλογέας.
• Αποστολή ειδικών φακέλων ψηφοφορίας: Το αργότερο, δεκαπέντε (15) ημέρες πριν από την ημέρα των εκλογών, το Υπουργείο Εσωτερικών, ταχυδρομεί[3] με συστημένα κατεπείγουσα επιστολή, τον ειδικό εκλογικό φάκελο, ενημερώνοντας με κάθε πρόσφορο μέσο (ιδίως με email) τον εκλογέα.
• Διαδικασία ψηφοφορίας:
  – Ο εκλογέας συμπληρώνει και υπογράφει την αίτηση – υπεύθυνη δήλωση επιστολικής ψήφου, ηλεκτρονικά ή έγχαρτα.
  – Ακολούθως, βάζει σταυρό προτίμησης στο κόμμα ή στον συνασπισμό συνεργαζόμενων κομμάτων που επιθυμεί και τοποθετεί το ψηφοδέλτιο στον φάκελο ψηφοφορίας.
  – Τοποθετεί τον σφραγισμένο φάκελο ψηφοφορίας, μέσα στον φάκελο επιστροφής. Ακολούθως, συμπληρώνει ηλεκτρονικά (μέσω της ειδικής εφαρμογής) ή τοποθετεί εντός του φακέλου επιστροφής, την υπεύθυνη δήλωση επιστολικής ψήφου[4]
  – Ο φάκελος επιστροφής επιστολικής ψήφου, αποστέλλεται με μέριμνα του εκλογέα, μέσω ταχυδρομείου και παραλαμβάνεται από την Επιτροπή Συλλογής Επιστολικής Ψήφου.

Μαρία Αικατερίνη Δ. Παπαδοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ Ιστορίας και Θεωρίας Δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Αστικού δικαίου, Νομική Σχολή Αθηνών, ΕΚΠΑ
Δ.Μ.Σ Εμπορικού Δικαίου, Νομική Σχολή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

[1] Ν. 5083/2024 (ΦΕΚ Α’12/26.01.2024), με τίτλο: «Εκλογή ευρωβουλευτών, διευκόλυνση εκλογέων μέσω επιστολικής ψήφου, εκκαθάριση εκλογικών καταλόγων και λοιπές διατάξεις του Υπουργείου Εσωτερικών».

[2] Είναι δυνατή η υποβολή της αίτησης και μέσω των ΚΕΠ και των ελληνικών διπλωματικών αρχών στο εξωτερικό.

[3] Παραλαμβάνεται μόνο από τον εκλογέα ή από εκείνον που έχει εξουσιοδοτήσει ρητά (θεωρημένο γνήσιο υπογραφής) προς τον σκοπό αυτό.

[4] Στην περίπτωση αυτή, εντός του φακέλου επιστροφής, τοποθετεί και φωτοτυπία του ΑΔΤ/ελληνικής άδειας οδήγησης/ελληνικού διαβατηρίου/ταυτότητας ενόπλων δυνάμεων ή σωμάτων ασφαλείας.