Η καθιέρωση ενός αποτελεσματικού συστήματος προστασίας των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του ενωσιακού δικαίου (whistleblowers) είναι απαραίτητη για την ενθάρρυνση των προσώπων αυτών να αποκαλύπτουν παραβιάσεις δημοσίου συμφέροντος. Προς το σκοπό αυτό, με το Ν. 4990/2023[1],  που ενσωματώνει την Οδηγία (ΕΕ) 2019/1937 για την προστασία των whistleblowers[2], θεσπίστηκε ο θεσμός των Υπευθύνων Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών (Υ.Π.Π.Α.), τους οποίους οι ιδιωτικές επιχειρήσεις με 50 έως 249 εργαζόμενους κλήθηκαν να ορίσουν έως τη 17η Δεκεμβρίου 2023 και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις με περισσότερους από 249 εργαζόμενους έως τη 10η Μαΐου 2023. Με την προσφάτως δημοσιευθείσα ανακοίνωση της Επιθεώρησης Εργασίας[3], ενημερώνονται οι εν λόγω επιχειρήσεις ότι από τις 10 Ιουλίου 2023 είναι πλέον διαθέσιμη η ψηφιακή υπηρεσία για τη γνωστοποίηση της ανάθεσης καθηκόντων Υ.Π.Π.Α..

• ΨΗΦΙΑΚΗ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΝΑΘΕΣΗΣ ΚΑΘΗΚΟΝΤΩΝ Υ.Π.Π.Α.

Για τη γνωστοποίηση της ανάθεσης καθηκόντων του Υ.Π.Π.Α., δημιουργήθηκε ηλεκτρονική φόρμα γνωστοποίησης Υ.Π.Π.Α. στην ηλεκτρονική πλατφόρμα sepenet της Ανεξάρτητης Αρχής Επιθεώρηση Εργασίας, η οποία λειτουργεί και είναι διαθέσιμη από τις 10 Ιουλίου 2023. Οι δηλώσεις γνωστοποίησης πρέπει να περιλαμβάνουν:

– Τα στοιχεία της επιχείρησης και συγκεκριμένα: την επωνυμία της επιχείρησης, τον ΑΦΜ, τη Δ.Ο.Υ, τη διεύθυνση της έδρας της επιχείρησης, τον ΚΑΔ της επιχείρησης, το τηλέφωνο και το email της, το νόμιμο εκπρόσωπό της, τον ΑΦΜ αυτού, το έτος αναφοράς κατά το οποίο η επιχείρηση συμπλήρωσε τον αριθμό των 50 τουλάχιστον απασχολουμένων, το οποίο είναι για την πρώτη εφαρμογή το 2022, καθώς και το σύνολο των απασχολούμενων σε αυτή.

– Τα στοιχεία του Υ.Π.Π.Α, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται: ο ΑΦΜ, το ονοματεπώνυμο, η διεύθυνση, τα στοιχεία επικοινωνίας, η σχέση εργασίας (εργαζόμενος του ιδιωτικού φορέα ή τρίτο πρόσωπο), η ημερομηνία έναρξης και λήξης της σύμβασής του, καθώς επίσης και η τυχόν κοινή χρήση του Υ.Π.Π.Α. για τις επιχειρήσεις για τις οποίες προβλέπεται αυτή η δυνατότητα.

• ΥΠΟΧΡΕΟΙ ΠΡΟΣ ΓΝΩΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Υ.Π.Π.Α.

Υποχρέωση γνωστοποίησης της ανάθεσης καθηκόντων του Υ.Π.Π.Α. στην ηλεκτρονική πλατφόρμα sepenet φέρουν:

– Οι φορείς του ιδιωτικού τομέα που απασχολούν ταυτόχρονα 50 ή περισσότερους εργαζόμενους, ανεξάρτητα από τη φύση των δραστηριοτήτων τους και τη διάρκεια της απασχόλησης αυτών.

– Οι φορείς του ιδιωτικού τομέα με 50 έως 249 εργαζόμενους, οι οποίοι δύνανται να κάνουν χρήση κοινών Υ.Π.Π.Α. για την παραλαβή αναφορών.

– Οι φορείς του ιδιωτικού τομέα που δραστηριοποιούνται στους τομείς χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, προϊόντων και αγορών, μεταφορών και περιβάλλοντος, καθώς και εκείνοι των οποίων οι δραστηριότητες μπορούν να προκαλέσουν κίνδυνο για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, ανεξάρτητα από τον αριθμό των εργαζομένων που απασχολούν.

Στον αριθμό των εργαζομένων περιλαμβάνονται: α) οι πλήρως απασχολούμενοι που έχουν εργασία έμμισθης απασχόλησης, β) οι απασχολούμενοι με σχέση που εξομοιώνεται με έμμισθη εργασία, όπως δικηγόροι, λογιστές ή μηχανικοί πλήρους απασχόλησης και ανεξάρτητα του τρόπου που αμείβονται (π.χ. με τιμολόγιο), γ) οι απασχολούμενοι με μίσθωση από άλλη οντότητα, όπως ΕΠΑ και δανειζόμενο προσωπικό και δ) οι ιδιοκτήτες – επιχειρηματίες, εφόσον απασχολούνται στην οντότητα και αμείβονται από αυτή.

Η υποχρέωση των ανωτέρω επιχειρήσεων για ορισμό Υ.Π.Π.Α. διατηρείται για 2 έτη και διαπιστώνεται από την Επιθεώρηση Εργασίας, η οποία ενημερώνει την Εθνική Αρχή Διαφάνειας για στατιστικούς λόγους. Η παραβίαση της υποχρέωσης αυτής επιφέρει επιβολή προστίμου από την Επιθεώρηση Εργασίας ή τον αρμόδιο εποπτικό φορέα.

• ΙΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ Υ.Π.Α.Α.

Οι Υ.Π.Π.Α. μπορούν να είναι είτε εργαζόμενοι του ιδιωτικού φορέα, είτε τρίτα πρόσωπα, αλλά και πάροχοι πλατφορμών εξωτερικής αναφοράς, εξωτερικοί σύμβουλοι ελεγκτές, εκπρόσωποι συνδικαλιστικών οργανώσεων ή εκπρόσωποι εργαζομένων, εφόσον πληρούν τις εγγυήσεις ανεξαρτησίας, εμπιστευτικότητας, προστασίας των δεδομένων και μυστικότητας που απαιτούνται από το νόμο.

• ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Η ψηφιακή υπηρεσία γνωστοποίησης της ανάθεσης καθηκόντων Υ.Π.Π.Α. είναι ήδη διαθέσιμη από τις 10 Ιουλίου 2023.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Ν. 4990/2022 (ΦΕΚ Α’ 210/11-11-2022): «Προστασία προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις ενωσιακού δικαίου – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23^ης Οκτωβρίου 2019 (L 305) και λοιπές επείγουσες ρυθμίσεις»

[2] Οδηγία (EE) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 23ης Οκτωβρίου 2019 σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης (L 305/17, 26.11.2019).

[3] Επιθεώρηση Εργασίας, Ανακοίνωση: «Γνωστοποίηση Ανάθεσης Καθηκόντων Υπευθύνου Παραλαβής και Παρακολούθησης Αναφορών (Υ.Π.Π.Α.)», 24-05-2023