Η αύξηση των φαινομένων βίας στην κοινωνία έχει αντίκτυπο και στους χώρους της εκπαίδευσης, με αποτέλεσμα να εκδηλώνονται τακτικά περιστατικά ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, τα οποία οι μαθητές συχνά διστάζουν να αποκαλύψουν. Μέχρι πρόσφατα, η αντιμετώπιση αυτών των περιστατικών ρυθμίζονταν αποσπασματικά, με διάσπαρτες γενικές διατάξεις. Με το νέο νόμο 5029/2023^[1] θεσπίζεται ένα ενιαίο και σύγχρονο πλαίσιο μέτρων για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στο χώρο της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο βασίζεται σε ένα μηχανισμό (ψηφιακή πλατφόρμα – επιμόρφωση – ομάδες δράσης) που ενθαρρύνει την αναφορά και προστατεύει τους μαθητές.

• ΔΡΑΣΕΙΣ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗΣ

Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων αναπτύσσει δράσεις και προγράμματα, με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού, τα οποία περιλαμβάνουν, ιδίως, την επιμόρφωση εκπαιδευτικών, γονέων, κηδεμόνων και μαθητών, τη συμβουλευτική καθοδήγηση των εκπαιδευτικών επί μεθόδων αναγνώρισης περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, την αποστολή στα σχολεία κατευθυντηρίων οδηγιών σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης περιστατικών διακρίσεων και εκφοβισμού και την εκπόνηση επιστημονικών ερευνών. Στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των προγραμμάτων συνεργάζεται με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.), το Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων (Ι.Τ.Υ.Ε.) «Διόφαντος», πανεπιστημιακούς και κρατικούς φορείς, εθελοντικές οργανώσεις κ.α..

• ΨΗΦΙΑΚΗ ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ

Στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων δημιουργείται και λειτουργεί ειδική ψηφιακή πλατφόρμα, που είναι προσβάσιμη μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης της Δημόσιας Διοίκησης (gov.gr-ΕΨΠ), στην οποία μπορούν να εισέρχονται, με τη χρήση ατομικών κωδικών, οι μαθητές, οι γονείς και οι κηδεμόνες, για να υποβάλλουν αναφορές περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού. Οι αναφορές των μαθητών μπορούν να είναι επώνυμες ή ανώνυμες, ενώ των γονέων και των κηδεμόνων μόνο επώνυμες. Στις ανώνυμες αναφορές δεν ζητούνται, δεν συλλέγονται, ούτε καταχωρίζονται τα προσωπικά στοιχεία του προσώπου που υποβάλλει την αναφορά, ενώ στις επώνυμες αναφορές τα στοιχεία ταυτοποίησης του προσώπου που υποβάλλει την αναφορά καταγράφονται. Η ψηφιακή πλατφόρμα παρέχει, επίσης, τη δυνατότητα διενέργειας ανώνυμων διαδικτυακών ερευνών προς τους μαθητές και εξ αποστάσεως επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών και των μελών των ομάδων δράσης, ενώ περιλαμβάνει ενημερωτικό υλικό για τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας, σχέδια δράσης και καλές πρακτικές.

• ΟΜΑΔΕΣ ΔΡΑΣΗΣ

Σε κάθε Διεύθυνση Εκπαίδευσης συνιστάται τετραμελής «Ομάδα Δράσης για την Πρόληψη και Αντιμετώπιση της Ενδοσχολικής Βίας και του Εκφοβισμού», η οποία αποτελείται από τον Διευθυντή Εκπαίδευσης, ένα Σύμβουλο Εκπαίδευσης, ένα ψυχολόγο και ένα κοινωνικό λειτουργό. Οι ομάδες δράσης εξετάζουν τις αναφορές, συνεπικουρούν και εποπτεύουν τις σχολικές μονάδες στο χειρισμό των περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, διενεργούν, όποτε κρίνεται αναγκαίο, επιτόπιες επισκέψεις στα σχολεία και αναπτύσσουν επιμορφωτικές δράσεις.

• ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ

Ο Διευθυντής ή ο Προϊστάμενος κάθε σχολικής μονάδας ορίζεται ως υπεύθυνος αποδέκτης των αναφορών που υποβάλλονται ψηφιακά, προφορικά ή γραπτά. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ο υπεύθυνος συνεπικουρείται από έναν εκπαιδευτικό και στην δευτεροβάθμια από έναν Σύμβουλο Σχολικής Ζωής. Ο υπεύθυνος της σχολικής μονάδας είναι, επίσης, αρμόδιος για την αντιμετώπιση περιστατικών ενδοσχολικής βίας και εκφοβισμού, για την ενημέρωση και υποστήριξη των μελών της εκπαιδευτικής κοινότητας σχετικά με θέματα σχολικού εκφοβισμού και για την υλοποίηση συναντήσεων και εκδηλώσεων ευαισθητοποίησης.

• ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Στο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων συνιστάται επταμελής άμισθη επιστημονική επιτροπή, η οποία είναι αρμόδια για την επιμέλεια της ψηφιακής πλατφόρμας, την επιστημονική αξιοποίηση των αναφορών που καταγράφονται σε αυτήν και τη σύνταξη των επιστημονικών πρωτοκόλλων που ακολουθούνται κατά τον χειρισμό των αναφορών.

• ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Τα μέτρα κατά της ενδοσχολικής βίας και του εκφοβισμού έχουν ήδη τεθεί σε ισχύ από τις 10 Μαρτίου 2023.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υποψήφια Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1]Ν. 5029/2023 (ΦΕΚ 55/Τ.Α΄/10-3-2023): «Ζούμε Αρμονικά Μαζί – Σπάμε τη Σιωπή»: Ρυθμίσεις για την πρόληψη και αντιμετώπιση της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία και άλλες διατάξεις»