Η μέχρι πρόσφατα αποσπασματική ρύθμιση της διαχείρισης των δεσμευμένων και κατασχεθέντων περιουσιακών στοιχείων, αλλά και η παντελής έλλειψη διατάξεων που αφορούσαν στη διαχείριση των δημευμένων περιουσιακών στοιχείων καθιστούσαν δυσχερή τη διαφανή και αποτελεσματική αξιοποίησή τους. Με το νέο νόμο 5042/2023[1] θεσπίζεται ένα ενιαίο πλαίσιο, σύμφωνο με τις επιταγές της Οδηγίας 2014/42/ΕΕ[2], τόσο για την ανάκτηση και διαχείριση των δεσμευμένων, κατασχεμένων και δημευμένων περιουσιακών στοιχείων που προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες όσο και για τη χρήση αυτών προς το δημόσιο συμφέρον, κοινωνικούς σκοπούς ή την ικανοποίηση του θύματος.

• ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΧΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΟΣΩΝ ΚΑΙ ΔΕΚΤΙΚΩΝ ΑΥΤΟΥΣΙΑΣ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΕΣΗΣ

– Για χρηματικά ποσά, που δεσμεύονται ή κατάσχονται από την αρμόδια αρχή ή το δικαιοδοτικό όργανο, προβλέπεται η δημόσια κατάθεση, με εντολή της δικαστικής αρχής, στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (εφεξής: Τ.Π.Δ.) υπέρ της Γενικής Διεύθυνσης του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (Γ.Δ.Σ.Δ.Ο.Ε., εφεξής: Φορέας Διαχείρισης). Στο Τ.Π.Δ. συστήνεται δεσμευμένος έντοκος καταθετικός λογαριασμός με ξεχωριστό υπολογαριασμό ανά δικαιούχο, ύποπτο, κατηγορούμενο ή υπόθεση, όπου κατατίθενται τα παρακατατεθέντα ποσά.

– Για τα δεκτικά ακριβούς αποτίμησης περιουσιακά στοιχεία, όπως τον χρυσό, το συνάλλαγμα και οποιοδήποτε άλλο είδος εντάσσεται στο δελτίο ισοτιμιών της Τράπεζας της Ελλάδος, τα οποία δεσμεύονται ή κατάσχονται, προβλέπεται η δημόσια κατάθεσή τους στο Τ.Π.Δ., η ρευστοποίησή τους από τον Φορέα Διαχείρισης και η κατάθεση του αντιτίμου στον έντοκο δεσμευμένο καταθετικό λογαριασμό του Τ.Π.Δ..

– Για τα μη δεκτικά ακριβούς αποτίμησης περιουσιακά στοιχεία, όπως τιμαλφή και συνάλλαγμα μη περιλαμβανόμενο στο δελτίο ισοτιμιών της Τράπεζας της Ελλάδος, τα οποία δεσμεύονται ή κατάσχονται, προβλέπεται η αυτούσια παρακατάθεσή τους στο Τ.Π.Δ. και η αξιοποίησή τους μετά την έκδοση της αμετάκλητης απόφασης περί της δήμευσής τους.

• ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΚΙΝΗΤΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

– Τα κινητά περιουσιακά στοιχεία, που δεσμεύονται ή κατάσχονται, φυλάσσονται από μεσεγγυούχο και μπορούν να εκποιούνται μόνο μετά την έκδοση της αμετάκλητης απόφασης για τη δήμευσή τους. Κατ’ εξαίρεση, επιτρέπεται η εκποίηση ή η διάθεσή τους από τον Φορέα Διαχείρισης, μετά από σύμφωνη γνώμη της εισαγγελικής ή δικαστικής αρχής και την προηγούμενη ακρόαση του ιδιοκτήτη. Η διάθεσή τους μπορεί να γίνεται, είτε δωρεάν, είτε έναντι ανταλλάγματος, ιδίως, σε φορείς του δημόσιου τομέα, Οργανώσεις Κοινωνίας των Πολιτών και Κοινωφελείς Φορείς για την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών.

– Ως προς τη διαχείριση των δημευμένων κινητών περιουσιακών στοιχείων, των οποίων η κυριότητα περιέρχεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση στο Δημόσιο, προβλέπεται, είτε η εκποίησή τους από το Φορέα Διαχείρισης, είτε η διάθεσή τους προς αποζημίωση του θύματος ή για κοινωφελείς σκοπούς.

• ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

– Για τα δεσμευμένα ή κατασχεμένα ακίνητα προβλέπεται αποκλειστικά η εκμίσθωση ή παραχώρηση της χρήσης τους σε τρίτους με αντάλλαγμα, για την εξυπηρέτηση δημόσιου σκοπού, αποκλειομένης της εκποίησής τους. Αν πρόκειται για ακίνητο μεγάλης οικονομικής αξίας, η διαχείρισή του δύναται να ανατεθεί στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε. (εφεξής: ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε.). Το μίσθωμα ή το χρηματικό αντάλλαγμα κατατίθεται στον δεσμευμένο υπολογαριασμό του δικαιούχου, που τηρείται στο Τ.Π.Δ..

– Τα δημευμένα ακίνητα περιέρχονται στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου. Όταν στην απόφαση περί δήμευσης ορίζεται ότι το ακίνητο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το δημόσιο συμφέρον, κοινωνικούς σκοπούς ή την ικανοποίηση του θύματος, ο Φορέας Διαχείρισης προβαίνει στις δέουσες ενέργειες. Σε αντίθετη περίπτωση, το ακίνητο καταγράφεται στο Μητρώο Ακίνητης Περιουσίας (Μ.Α.Π.), ως ακίνητο που ανήκει στην κυριότητα του ελληνικού Δημοσίου και η διαχείριση και η αξιοποίησή του ανατίθεται στην ΕΤ.Α.Δ. Α.Ε..

• ΕΝΑΡΞΗ ΙΣΧΥΟΣ

Οι διατάξεις για τη διαχείριση των δεσμευμένων, κατασχεθέντων και δημευμένων περιουσιακών στοιχείων θα τεθούν σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2024.

Ιφιγένεια Διαμαντοπούλου
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών ΠΑ.ΠΕΙ.
Υπ. Διδάκτωρ Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου

[1] Ν. 5042/2023 (ΦΕΚ 88/Τ.Α΄/10-04-2023): «Διαχείριση των δεσμευμένων, συμπεριλαμβανομένων και των κατασχεμένων, και των δημευμένων περιουσιακών στοιχείων τα οποία προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες, λήψη μέτρων προς εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/23 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Δεκεμβρίου 2020 σχετικά με πλαίσιο για την ανάκαμψη και την εξυγίανση κεντρικών αντισυμβαλλομένων και για την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) 1095/2010, 648/2012, 600/2014, 806/2014 και 2015/2365 και των Οδηγιών 2002/47/ΕΚ, 2004/25/ΕΚ, 2007/36/ ΕΚ, 2014/59/ΕΕ και (ΕΕ) 2017/1132, λήψη μέτρων προς εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/1238 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Ιουνίου 2019 σχετικά με τη θέσπιση πανευρωπαϊκού ατομικού συνταξιοδοτικού προϊόντος (PEPP), και λοιπές διατάξεις

[2] Οδηγία 2014/42/EE του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 3ης Απριλίου 2014 σχετικά με τη δέσμευση και τη δήμευση οργάνων και προϊόντων εγκλήματος στην Ευρωπαϊκή Ένωση (L 127/39, 29-4-2014)