Από την 16η.09.2021 βρίσκονται σε ισχύ οι διατάξεις του ν. 4800/2021 με τίτλο «Μεταρρυθμίσεις αναφορικά με τις σχέσεις γονέων και τέκνων, άλλα ζητήματα οικογενειακού δικαίου και λοιπές επείγουσες διατάξεις»[1], οι σχετικές με την άσκηση της γονικής μέριμνας, με τις οποίες τροποποιήθηκαν οι αντίστοιχες διατάξεις των άρθρων 1510, 1511, 1512, 1513, 1514 και 1518 ΑΚ. Οι νέες ρυθμίσεις εφαρμόζονται και στις εκκρεμείς υποθέσεις επί των οποίων δεν έχει εκδοθεί, μέχρι την έναρξη ισχύος του ανωτέρω νόμου, αμετάκλητη δικαστική απόφαση. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί και η υπόθεση, για την οποία εκδόθηκε η υπ’αριθμ. 160/2021 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Σάμου[2], τα πιο σημαντικά σημεία της οποίας παρατίθενται κατωτέρω. Κατά την κρίση του Δικαστηρίου, από τις ως άνω τροποποιηθείσες διατάξεις, σε συνδυασμό με την αιτιολογική έκθεση του ν. 4800/2021, προκύπτει ότι πρόθεση του νομοθέτη ήταν να μεταβάλει το ισχύον μέχρι τώρα δίκαιο στο κεφάλαιο της επιμέλειας των ανηλίκων τέκνων, χωρίς βέβαια να αναιρείται ο παιδοκεντρικός πυρήνας του. Επομένως, πάντα παραμένει στο επίκεντρο η προστασία του συμφέροντος του ανηλίκου (άρθρο 1511 ΑΚ). Όμως, μετά την ως άνω μεταβολή, ενώ προγενέστερα προκρινόταν η αποκλειστική επιμέλεια, προκρίνεται πλέον η συνεπιμέλεια των γονέων επί των ανηλίκων τέκνων τους, μόνο δε, όταν προκύπτει ότι αυτή θα αποβεί εις βάρος του συμφέροντος των ανηλίκων τέκνων, το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ότι πρέπει να ανατεθεί η επιμέλεια στον ένα γονέα, με απόφαση που θα αιτιολογεί την ως άνω παρέκκλιση, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει την ανάθεση στον ένα γονέα ο τίτλος του άρθρου 1514 του ΑΚ (βλ.ΜΠρΠατρ 895/2021 ΝΟΜΟΣ).

Στην υπό κρίση υπόθεση, η έγγαμη συμβίωση των διαδίκων είχε διακοπεί και με τις αγωγές τους, οι οποίες τελικώς συνεκδικάσθηκαν (άρθρα 31 και 246 ΚΠολΔ), οι τελευταίοι ζήτησαν από το Δικαστήριο, μεταξύ άλλων, την οριστική ανάθεση της αποκλειστικής άσκησης της επιμέλειας των δύο ανήλικων τέκνων τους (για τον εαυτό του ο καθένας), με τον πατέρα να ζητά επικουρικώς την ανάθεση της από κοινού και στους δύο, με χρονικό καταμερισμό αυτής. Το Δικαστήριο, λαμβάνοντας υπόψη το νέο νομικό πλαίσιο και εκτιμώντας τα πραγματικά περιστατικά της προκείμενης διαφοράς, έκρινε ότι οι διάδικοι τρέφουν δυνατά αισθήματα αγάπης και αφοσίωσης προς τα ανήλικα τέκνα τους, των οποίων ασκούν τη γονική μέριμνα, έχουν πλήρη συνείδηση του γονεϊκού τους ρόλου και ασκούν προσηκόντως και ικανοποιητικά τα καθήκοντα που τους επιβάλλονται και απορρέουν από την ιδιότητα τους αυτή. Αφού, λοιπόν, δέχτηκε ότι και οι δύο γονείς είναι κατάλληλοι και θέλουν να ασχοληθούν  συστηματικά με τα ανήλικα τέκνα τους, λαμβανομένου υπόψιν του ότι οι κατοικίες τους ευρίσκονται σε μικρή απόσταση μεταξύ τους, έκρινε ότι το βέλτιστο συμφέρον των ανηλίκων, προκειμένου να αναπτυχθούν ως υπεύθυνες, ανεξάρτητες και ψυχικά υγιείς προσωπικότητες, επιβάλλει την άσκηση της επιμέλειας τους από κοινού εκ των διαδίκων, με χρονική κατανομή αυτής, ανάμεσα στους δύο γονείς. Περαιτέρω, απεφάνθη ότι για τα ανήλικα τέκνα, ιδιαίτερα σε αυτή την ευαίσθητη ηλικία, που διαπλάθεται ολόκληρος ο ψυχοσωματικός τους κόσμος, είναι αναγκαία μια απόλυτη αναλογία πατρικής και μητρικής συμπεριφοράς. Με γνώμονα, λοιπόν, το συμφέρον των τέκνων, που εξυπηρετείται ιδίως από την ουσιαστική συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή και φροντίδα τους κατ’ άρθρο 1511 παρ.2 του ΑΚ, όπως ισχύει μετά την τροποποίηση του με το ν. 4800/2021, το Δικαστήριο έκρινε ότι δεν υπάρχει λόγος να παρεκκλίνει από τη διάταξη του άρθρου 1513 του ΑΚ και πρέπει, επομένως, η επιμέλεια των ανηλίκων τέκνων των διαδίκων να ανατεθεί από κοινού και εξίσου στους διαδίκους.

Επιπλέον, κατά την κρίση του Δικαστηρίου, σημειώνεται ότι από κοινού και εξίσου δεν σημαίνει ισόποση χρονική κατανομή της γονικής μέριμνας, αλλά σημαίνει ότι αποδίδεται ίση αξία στον καθένα από τους ασκούντες τη γονική μέριμνα, ο ίδιος σεβασμός και αναγνώριση της συμβολής του στην άσκηση της γονικής μέριμνας των ανηλίκων τέκνων τους. Στην υπό κρίση περίπτωση, το Δικαστήριο προέβη σε αναλυτική ρύθμιση της άσκησης της επιμέλειας με ημερολογιακή κατανομή αυτής για τους δύο γονείς, επιβάλλοντας ουσιαστικά εναλλασσόμενη διαμονή στην οικία καθενός από τους δύο. Η παραπάνω άσκηση της επιμέλειας εξασφαλίζει την ισότιμη συμμετοχή και των δύο γονέων στην ανατροφή των παιδιών τους και ενισχύει τους δεσμούς των ανηλίκων τέκνων με αμφότερους τους γονείς τους, περιορίζοντας, κατ’ αυτόν τον τρόπο, τις αναπόφευκτα δυσμενείς επιπτώσεις που προκαλεί το διαζύγιο στην ψυχολογία και την εν γένει προσωπικότητα των τέκνων.

Περαιτέρω, με την παρούσα απόφαση ρυθμίστηκε οριστικά το δικαίωμα επικοινωνίας εκάστου γονέως, κατά το χρονικό διάστημα, που δεν διαμένουν τα τέκνα μαζί του, επιτρέποντας κάθε γονέα να επικοινωνεί με τα ανήλικα τέκνα του καθημερινά ελεύθερα στο σταθερό τηλέφωνο της οικίας του γονέως, που θα διαμένουν τα ανήλικα τέκνα ή μέσω της χρήσης διαδικτυακών εφαρμογών επικοινωνίας (viber, messenger, skype κλπ.), εφόσον δεν θα διαταράσσεται το πρόγραμμα των σχολικών και εξωσχολικών δραστηριοτήτων των ανηλίκων τέκνων.

[1] Άρθρα 7,5,6,8,10 σε συνδυασμό με τα άρθρα 18 και 30 ν. 4800/2021.

[2] Δημοσιεύτηκε την 14η Δεκεμβρίου 2021.

Χριστίνα Ζήση
Δικηγόρος
Δ.Μ.Σ. Αστικού Δικαίου E.Κ.Π.Α.